Wat moet je doen wanneer je vindt dat je een geschikte aanstaande schoonzoon bent?

Tijdens een reis naar Nieuw Zeeland ontmoette de Engelsman Ewart Grogan een jongedame, genaamd Gertrude, en om te bewijzen aan de vader van Gertrude dat hij een geschikte man was voor Gertrude, beloofde hij pa dat hij van Kaapstad naar Cairo zou lopen. Een deel van de tocht had hij al afgelegd tijdens zijn verblijf in Zuidelijk Afrika, mede vanwege het neerslaan van een opstand in Matabele-land (in het huidige Zimbawe). Na een reis van twee jaar kwam hij in 1900 aan in Cairo. Hij had zijn gelijk bewezen en trouwde Gertrude. Hij schreef een boek over zijn reis en hij werd beroemd. In Zuid Afrika startte zijn faam en het was ook het land waar hij zou overlijden en begraven worden. Hij leefde van 1874 tot 1967.

In de schaduw van een camping in Espenel werd ik meegevoerd naar Zuidelijk Afrika, maar dit gebied zou echter niet het land zijn waaraan hij zijn energie en zijn geld zou besteden. Dat was Kenia, de jonge kolonie aan de oostkust van Afrika. Daar werd hij één van de leidende kolonisten, door zijn charme, welsprekendheid, zijn visie op de ontwikkelingen in de kolonie en het vermogen om veel geld te besteden aan allerlei projekten. Samen met Lord Delamere was hij één van de spraakmakendste figuren in de jonge kolonie. Hij liet geen gelegenheid onbenut om in conflict te komen met de koloniale overheid (met daarbij ene Winston Churchill) en hij zette al zijn contacten in om gelijk te krijgen.

In Kenia had hij drie grote gebieden waar hij actief was. Eén van de gebieden was in Mombasa, de havenstad, waar hij belangrijke stukken grond had gekocht en waar hij een diepzeehaven liet bouwen.

Verder had hij op de vruchtbare hooglanden ten noordwesten van Nairobi grote stukken bos gekocht om daar hout te winnen. Hij ijverde voor het aanleggen van een zijtak van de spoorlijn Mombasa – Kisumu, voor deze aanleg wilde hij zelf betalen, maar hij moest een lange strijd voeren met de beleidmakers. De lijn zou dan gaan naar het plateau van Uasin Gishu. De lijn is er inderdaad gekomen, met een station in Eldoret. We hebben lang geleden de treinreis van Mombasa – Nairobi – Eldoret ook gemaakt. Volgens mij waren het nog dezelfde treinstellen als het begin van de 20ste eeuw.

In later jaren veranderde hij het dorre gebied van Taveta (bij Kilimanjaro) in een gebied met grote plantages voor sisal en allerhande vruchten. Hij had het vermoeden van een grote hoeveelheid water in de grond en hij bleek gelijk te hebben. De familie Criticos, van Griekse afkomst, heeft later bezittingen van Grogan in Taveta gekocht. In de jaren ’80 van de 20ste eeuw zat een lid van deze familie in het Keniaanse parlement.

Grogan was zelf ook politiek actief. In Kenia was hij een vertegenwoordiger van de kolonisten in de Legislative Council. Maar ook in Engeland was hij politiek actief. Hij reisde veel tussen Kenia en Engeland, maar tegen het einde van zijn leven bleef hij meer en meer in Kenia.

Een wijk in Nairobi draagt de naam Chiromo. Dat was de naam van een groot huis dat hij in zijn eerste jaren in Kenia liet bouwen. De naam was weer overgenomen van één van de gebieden waar hij door heen was gereisd tijdens zijn continentale tocht. In de Keniaanse hoofdstad is nog steeds een straat naar hem genoemd.

Meerdere periodes leefden hij en Gertrude gescheiden, de één in Engeland, de ander in Kenia. Het praktische gevolg hiervan was dat hij op het laatst drie gezinnen had te onderhouden. Aan het einde van zijn leven werd hij door zijn ‘huishoudster’ meegenomen naar Zuid Afrika, dit toch verbazing van de familie, met wie hij steeds minder contact had.

Aan het einde van zijn leven werden veel bezittingen van hem verkocht. Het vele geld dat hij had gespendeerd in Kenia was meestal geld van zijn vrouw (en haar familie) of van geldschieters, die hij zover had gekregen dat zij wilden investeren in zijn vele plannen.

Het Victoriaanse tijdperk en de eerste jaren van de koloniale expansie heeft veel kleurrijke figuren opgeleverd. Grogan was er één van. Leven op een grootse schaal, enorm groot doorzettingsvermogen, geld in overvloed (evenzo de schulden), creatieve plannen. Engeland was te klein voor deze mensen die opbloeiden in situaties waar zij konden pionieren.

Edward Pairce – Lost lion of empire. The life of ‘Cape-to-Cairo’ Grogan – London 2002 – 470 pagina’s (inclusief uitgebreid notenapparaat en register)